مزاحمت تلفنی به چه معناست؟
مزاحمت تلفنی به این معنی است که فردی تلفن دیگری را به قصد آزار و اذیت اشغال و آسایش وی را سلب می کند. مجازات جرم مزاحمت تلفنی علاوه بر اعمال قوانین و مقررات مخابرات، شامل حبس از یک تا شش ماه خواهد بود.
در دنیای پیشرفته امروز تکنولوژی ها علاوه بر مزایای خود سبب بروز جرائم کیفری جدید شده اند که هرکدام از آنها مستلزم توجه قانون گذاران است. تلفن نیز از آن دسته از تکنولوژی هاست که همواره افرادی به نحو مجرمانه و با هدف سلب آسایش از دیگران از آن استفاده می کنند. به همین دلیل است که قانون گذاران این اعمال را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین کرده اند.
در مطلب پیش رو به شرح مفهوم و مصادیق جرم مزاحمت تلفنی پرداخته و نحوه شکایت از این جرم را بررسی می کنیم.
جرم مزاحمت تلفنی از منظر قانون
قانون مجازات اسلامی مزاحمت تلفنی را به عنوان یک جرم قلمداد کرده و در ماده 641 به آن پرداخته است : هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقرّرات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.
به بیان دیگر زمانی که فردی تلفن دیگری را اشغال کرده و سبب آزار و اذیت وی می شود، از مصادیق جرم مزاحمت تلفنی است. مزاحمت تلفنی می تواند اعم از تماس های مکرر و قطع کردن، توهین و استفاده از کلمات رکیک، گفتن شایعه یا خبر دروغ و … باشد.
عناصر جزم مزاحمت تلفنی
عنصر قانونی :
ماده 641 قانون مجازات اسلامی در خصوص ایجاد مزاحمت با تلفن یا دیگر دستگاه های مخابراتی جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است. همچنین ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 ماده 14 قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب سال 1366 نیز در این خصوص اعلام جرم کرده است.
عنصر مادی :
برای تحقق جرم مزاحمت تلفنی باید رفتار فیزیکی مرتکب جهت ایجاد ارتباط به صورت غیر متعارف و سبب سلب آرامش شنونده یا گیرنده آن شود. به همین دلیل است که عنصر مادی جرم نمیتواند از ترک فعل ناشی شود، به این معنی که اگر کسی با علم از اینکه فردی قصد آزار دیگری را با استفاده از تلفن دارد، در صدد جلوگیری از آن برنیامده باشد ترک فعل او نمی تواند سبب تحقق عنصر مادی جرم شود.
اگر مزاحمت تلفنی با جرائمی نظیر تهدید و اخاذی همراه شود، این عمل واجد عناوینی از موضوع ماده 641 و ماده669 قانون مجازات اسلامی می شود.
نحوه طرح شکایت از جرم مزاحمت تلفنی
پیش تر جرم مزاحمت تلفنی را تعریف کرده و مفهوم آن را شرح دادیم. در ادامه به این خواهیم پرداخت که فردی که مورد آزار و اذیت از طریق مزاحمت تلفنی قرار گرفته است چگونه می توان نسبت به احقاق حق خود اقدام کند. مزاحمت های تلفنی را می توان از طریق شکایت کیفری پیگیری کرد.
قابل توجه است که جرم مزاحمت تلفنی را می توان از دو طریق مخابرات و دادسرا مورد پیگرد قرار داد.
مراحل طرح شکایت از طریق دفتر خدمات الکترونیکی قضائی :
- کسی مورد آزار و مزاحمت از طریق تلفن قرار گرفته است با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی، می بایست شکوائیه مزاحمت تلفنی را تنظیم و ثبت کند تا برای رسیدگی به دادسرای صالح فرستاده شود.
- بعد از اینکه شکایت به دادسرا وارد و به شعبه ارجاع داده شد، با دستور شعبه دادسرا از مخابرات استعلام به عمل آمده و بر اساس نتیجه آن تصمیم لازم اتخاذ می گردد. اگر استعلام مستند کند که تماس های مکرری از طرف متهم برقرار شده است، دادسرا برای متهم ابلاغیه ارسال و در صورت عدم حضور وی دستور جلب صادر می کند.
- بعد از اینکه رسیدگی های مقدماتی در دادسرا انجام شد، اگر نظر دادسرا بر عدم وقوع جرم باشد قرار منع تعقیب صادر می شود. چنانچه دادسرا وقوع جرم را محرز ببیند با صدور قرار جلب به رسیدگی پرونده را به دادگاه کیفری دو ارسال می نماید.
- در دادگاه کیفری دو وقت دادرسی طی ابلاغیه ای به اطلاع شاکی و متهم می رسد. حال اگر جرم مزاحمت تلفنی محرز باشد، موجب صدور حکم مجازات برای متهم خواهد شد. این حکم طی 20 روز از تاریخ ابلاغ، می تواند مورد تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان قرار گیرد.
شکوائیه مزاحمت تلفنی
از آنجا که ایجاد مزاحمت برای افراد از طریق تماس تلفنی یا پیامک با هدف سلب آسایش و رساندن ضرر و زیان برای شخص جرم محسوب و برای آن مجازات تعیین شده است، نیازی به ارائه دادخواست حقوقی نیست. زیرا در قانون وقتی عملی جرم تلقی می شود، فاعل نیز قانوناً مجرم شناخته می شود. در همین راستا باید شاکی باید به صورت کیفری از طریق تنظیم شکایت نامه حقوق خود را پیگیری کند. شاکی باید برای اثبات جرم مزاحمت تلفنی منتظر اتمام روند قانونی بماند.
برای طرح شکایت از مزاحم تلفنی باید ابتدا شکایت نامه ای حاوی عنوان جرم و مشخصات کامل شاکی تنظیم شود. این شکایت نامه می بایست همراه دلیل و مدرک به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی یا دادسرا محل وقوع جرم یا محل سکونت شاکی تحویل داده شود.
در ادامه به نحوه تکمیل و تنظیم شکوائیه از جرم مزاحمت تلفنی و مدارک لازم برای ضمیمه به آن می پردازیم.
نحوه تنظیم شکوائیه مزاحمت تلفنی
به موجب مجازات اسلامی هرکس که با تلفن یا هر وسیله مخابراتی دیگری برای دیگران مزاحمت ایجاد کند، مجازاتی برابر یک تا شش ماه حبس و اعمال مقرّرات شرکت مخابرات در انتظار وی است.
برای بار اول مخابرات تلفن مزاحم را به مدت یک هفته همراه با اخطار کتبی قطع می کند. در صورت تکرار برای بار دوم، ارتباط تلفنی مزاحم برای مدت سه ماه به همراه اخطار کتبی از طرف مخابرات قطع می شود. در صورتی که برای بار سوم مزاحمت تکرار شد ارتباط تلفنی مزاحم به کل و به صورت دائم قطع می گردد.
شاکی برای تنظیم شکایت می بایست در برگه ای ترجیحاً برگه شکوائیه شکایت خود را نوشته و عنوان مجرمانه آن را ایجاد مزاحمت تلفنی از طریق ارسال پیامک یا تماس تلفنی قرار دهد. سپس در قسمت مشخصات، مشخصات خود از جمله نام و نام خانوادگی کامل، شماره تماس و آدرس خود را وارد و پس از آن مشخصات متشاکی عنه. در صورتی که شاکی مزاحم را نشناسد باید عبارت نامشخص را قرار دهد. اگر شخص مزاحم در جریان مزاحمت، فرد یا خانواده وی را مورد تهمت و افترا یا توهین قرار دهد، شاکی می تواند اعاده حیثیت را نیز به شکایت خود ضمیمه کند.
اگر شاکی قصد داشته باشد شکایت خود را از طریق دادگاه پیگیری کند می بایست، شکایت خود را در دفاتر الکترونیکی قضائی تنظیم و ثبت کند تا از آن طریق به دادسرا ارسال شود. همچنین می تواند برگ شکوائیه ای از داسرا دریافت و با تکمیل آن، شکایت نامه خود را تحویل دادسرا محل وقوع جرم یا محل زندگی خود دهد.
جزئیات شکایت از جرم مزاحمت تلفنی
پس از تنظیم شکایت در دادسرا یا دفاتر خدمات الکترونیکی و ارسال آن به دادسرا، دادگاه برای انجام تحقیقات کامل تر نامه ای برای کلانتری ارسال و از این نهاد تقاضای استعلام از مخابرات می نماید. البته ممکن است دادگاه مستقیماً از مخابرات استعلام و پرینت مکالمات را بگیرد. در پایان این اقدام فرد مزاحم شناسایی می شود.
ارسال استعلام ها وظیفه بخش حقوقی شرکت مخابرات است. مخابرات می تواند خط های تلفن یا گوشی های موبایل را نیز ردیابی کند و مشخص کند در چه زمانی از چه گوشی یا خطی تماس گرفته شده است. بعد از طی این مراحل و مشخص شدن فرد مزاحم، اطلاعات وی برای کلانتری یا دادگاه ارسال می شود و پس از آن به دادگاه احضار می شود.
اگر با احضاریه اول فرد مزاحم در دادگاه حاضر نشود، دادگاه مجددا برای وی احضاریه صادر می کند. در صورتی که باز هم در دادگاه حضور نیافت با تشخیص دادستان مبنی بر محکم بودن دلایل دادگاه حکم جلب مزاحم را صادر می کند. هم دادگاه و هم مخابرات می توانند درخصوص جرم مجازات تلفنی وارد عمل شوند، به این صورت که دادگاه مجازاتی برابر یک تا شش ماه حبس و مخابرات قطع ارتباط تلفنی فرد برای مدتی یا به طور دائمی، برای مرتکب در نظر می گیرند.
اگر فرد مرتکب در مراحل بازرسی به جرم خود اقرار کند، دادگاه پس از صدور رأی آن را به محکوم اعلام می کند. در صورتی که فرد در زمان بازجویی صحت استعلام ها را زیر سؤال ببرد یا آن ها را انکار کند، بازجوئی ها تا اقرار خود فرد به ارتکاب جرم ادامه پیدا می کند.
از راه های اثبات مزاحمت تلفنی ضبط صداست. البته در مواردی دیده شده که بعضی از قضّات به صدای ضبط شده به عنوان دلیل و مدرک توجه نمی کنند چرا که ممکن است ساختگی باشد.
مدارک لازم برای تنظیم شکایت از مزاحم تلفنی
چنان که گفته شد اگر شاکی بخواهد از طریق دادگاه شکایت خود را پیگیری کند، باید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی یا دادسرا محل وقوع جرم یا محل زندگی خود شکایت نامه خود را تنظیم دهد.
شکایت نامه پس از تنظیم و تکمیل نیازمند آن است که مدارکی ضمیمه آن شود از جمله کپی برابر اصل مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی، و همچنین مدارک و مستندات دال بر مزاحمت تلفنی مانند آخرین قبض پرداختی خط تلفنی که مورد مزاحمت قرار گرفته است.
جرم مزاحمت تلفنی چه مجازاتی دارد؟
اگر در نتیجه ارتکاب مزاحمت ضرر و زیان مادی به فرد وارد شود، وی می تواند مطابق قوانین با تقدیم دادخواست به دادگاه حقوقی نسبت به پیگری شکایت خود اقدام کند. اگر متهم در دادگاه مجرم شناخته شود، دادگاه علاوه بر حکم جزائی نسبت به ضرر و زیان وارده به فرد نیز بررسی و حکم صادر می کند. در این خصوص ماده 12 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومیو انقلاب مصوب سال 1379 مرجع است.
همچنین برخی از حقوق دانان بر این باورند که مزاحمت تلفنی پس از نیمه شب موجب سلب آسایش و آرامش روانی دیگران شده که این امر ورود خسارات جانی را نیز به همراه دارد. به همین دلیل است که مطابق قانون مسئولیت مدنی و قانون جزاء مورد تعقیب قرار خواهد گرفت. همینطور اگر کسی عمداً و با سوءنیّت از طریق تلفن خبر فوت نزدیکان یا اعضای خانواده شنونده را به او بدهد و در نتیجه دریافت این خبر فرد فوت کند یا بیمار شود، بر اساس قانون جزاأ مجازات می شود و بر حسب مورد ممکن است تا اعدام قابل کیفر باشد.
مطابق ماده 641 قانون مجازات اسلامی : هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقرّرات خاص مخابرات مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم می شود.
بنابراین در پاسخ به این سؤال که مجازات جرم مزاحمت تلفنی چیست، باید گفت حبس از یک تا شش ماه و اعمال قوانین مخابرات.
در مورد جرم مزاحمت تلفنی دو نکته قابل توجه است :
اول اینکه جرم مزاحمت تلفنی از جرائم غیر قابل گذشت است. به این معنی که با گذشت شاکی روند رسیدگی کیفری متوقف نشده و بنابراین مجازات مقتضی برای متهم در نظر گرفته می شود.
دوم اینکه مجازات حبس این جرم از نوع مجازات تعزیری بوده و در صورت احراز شرایط قانونی مورد تخفیف قرار می گیرد.
قابل توجه است که دامنه مزاحمت تلفنی تا ارگان های دولتی، نهادهای خدمات امدادی و پلیس 110 و یا حتی 118 نیز گسترده شده است. لازم است قوانین مجازات مزاحمت تلفنی برای این اماکن و ارگان ها را تشدید و مخابرات تمهیدات و مقررات سخت گیرانه تری برای جلوگیری از این گونه از مزاحمت ها اتخاذ کند.
برخورد مخابرات با مزاحمت تلفنی
به موجب ماده واحده اصلاح تبصره 2 ماده 14 قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب سال 1336 هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوءنیّت ارتباط دیگری را مختل کند، بار اول پس از کشف ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه های مربوطه خواهد بود.
اگر برای بار دوم مزاحمت کشف شود مخابرات ارتباط تلفنی مزاحم را به مدت سه ماه با اخطار کتبی قطع می کند. فرد باید برای تجدید ارتباط تقاضای اشتراک کرده و هزینه های مربوط به آن را بپردازد.
چنانچه بار سوم مزاحمت محرز شود مخابرات ارتباط تلفنی را به طور دائم قطع و منصوبات تلفن را جمع آوری می کند. همچنین ودیعه مربوط به مشترک را پس از تسویه حساب مسترد می کند.
تحقق جرم مزاحمت تلفنی
اگر موارد زیر محقق شود می توان علیه مزاحم شکایت کیفری تنظیم کرد، این موارد عبارتند از :
1.سوت زدن، سکوت و فوت کردن در گوشی بدون وقفه.
2.نشر خبرهای دروغ و تکان دهنده که که ممکن است موجب شوکه شدن آنی شنونده و سلب آرامش وی شود.
3.توهین، ایراد سخنان رکیک و ناسزا روا داشتن به مخاطب و زدن تهمت های ناروا به شنونده، که ممکن است عواقب وخیمی در پی داشته باشد.
کلام آخر
عموماً برای رسیدگی به شکایات جرم مزاحمت تلفنی نیازی به وکیل نیست، اما اگر برای سهولت در تحصیل نتیجه و عدم حضور در دادگاه نیاز به وکیل دارید چون همیشه می توانید با گروه وکلای وکیل24 تماس برقرار نمائید.
