جرم ارتشاء یعنی چه؟
جرم ارتشاء به معنی دریافت وجه نقد یا هر نوع مال دیگری از سوی کارمند دولت، در ازای انجام وظیفه خود یا کارمند دیگری در سازمان دولتی است. مطابق ماده 3 قانون تشدید مجازات مرتکبین جرم ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، مجازات ارتشاء مشخص می شود. همچنین شاکی باید شکایت خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضائی ثبت کند تا در دادسرا تحت بررسی قرار گیرد.
جرائم مذکور را در قانون مجازات اسلامی می توان به دو دسته تقسیم کرد :
دسته اول جرائمی که توسط افراد معمولی و عموم مردم به تحقق می پیوندد و محدود به شغل خاصی نیست مثل جرم سرقت. دسته دوم جرائمی هستند که توسط شاغلین در شغل های خاص قابلیت تحقق دارد نظیر اختلاس و جرم ارتشاء که کارمندان دولت قادر به ارتکاب آن هستند.
ارتشاء در معنای لغوی رشوه گرفتن و رشوه خواری است. قانونگذار به جهت اجتناب از وقوع این جرم و به منظور برقراری و حفظ نظم و امنیت عمومی جامعه برای ارتشاء جرم انگاری کرده است. همچنین به سبب قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری برای این جرم مجازات سنگین تعیین شده است. این مجازات ها شامل حبس و انفصال از خدمت می شود.
جرم ارتشاء چیست؟
در اصطلاح عامیانه می توان عبارت زیرمیزی را معادل ارتشاء دانست. از منظر قانون در کنار ارتشاء مفاهیم دیگری نظیر رشوه، راشی و رشا نیز مطرح است. بنابراین لازم است پیش از تعریف جرم ارتشاء با مفاهیم جانبی آن آشنا شد.
رشوه در حقوق کیفری به مالی گفته می شود که توسط شخصی به یکی از کارمندان دولت پرداخت می شود تا کاری را که در سازمان دولتی مورد تبعیت وی است انجام داده یا از آن امتناع کند. به عبارت دیگر در جرم رشوه، در درجه اول رشوه گیرنده یک کارمند دولتی است. می توان نتیجه گرفت که کارمندان بخش خصوصی نمی توانند مشمول این جرم شوند. در درجه دوم نیز عمل انجام شده (یا ترک شده) می بایست از وظایف همان کارمند باشد یا کارمند دیگری باشد.
به این ترتیب باید گفت که عمل رشوه دادن یا رشا، یک راشی یا رشوه دهنده دارد. در مقابل عمل مجرمانه رشوه دادن جرم ارتشاء قرار دارد که به معنی رشوه دریافت کردن توسط کارمند دولت است. کارمند مال را در ازای انجام وظیفه خود یا وظیفه کارمند دیگری در سازمان دولتی دریافت می کند. به عبارت دیگر رشا و ارتشاء دو جنبه تحقق رشوه هستند.
مجازات جرم ارتشاء چیست ؟
حال که مفهوم جرم ارتشاء و تفاوت ان با رشا مشخص شد، وقت آن رسیده است که به مجازات های مقرر آن بپردازیم. مطابق قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری، مجازات این جرم به شرح ذیل است :
- در صورتی که قیمت مال یا وجه نقدی که دریافت شده است کمتر از بیست هزار ریال باشد، کارمند مرتکب محکوم به انفصال از خدمت از شش ماه تا سه سال محکوم می شود. البته چنانچه مرتکب مدیر کل یا بالاتر باشد، به طور دائم از مشاغل دولتی منفصل می شود.
- اگر قیمت مال یا وجه نقد دریافتی مبلغی بیش از بیست هزار ریال باشد مجازات جرم ارتشاء برای کارمندان دولتی برابر یک تا سه سال حبس و جزای نقدی برابر با بهای قیمت مال یا وجه اخذ شده و انفصال موقت از خدمت بین شش ماهتا سه سال است. همچنین مرتکب اگر مدیر کل یا هم درجه او یا ارشد باشد به طور دائم از خدمت منفصل می شود.
- در صورتی که وجهی که رشوه داده شده است بین دویست هزار تا یک میلیون ریال باشد، مجازات این جرم برای کارمندان دولت دو تا پنج سال حبس به اضافه جزای نقدی برابر با قیمت مال و همچنین انفصال دائم از خدمت و تا 74 ضربه شلاق در پی دارد. اگر مرتکب از درجه مدیر کل پایین تر باشد از شش ماه تا 3 سال انفصال مجازات در انتظار اوست.
- اگر بهای مال یا وجه بیش از یک میلیون ریال باشد، مجازات عمل مجرمانه ارتشاء پنج تا ده سال حبس به اضافه جزای نقدی برابر با بهای و همچنین انفصال دائم از خدمات دولتی به همراه تا 74 ضربه شلاق خواهد بود. همینطور اگر مرتکب درجه ای پایین تر از مدیر کلی داشته باشد مجازات وی انفصال موقت از خدمت برابر شش ماه تا سه سال است.
نکته شایان ذکر آن است که در کنار تمام مجازات های تعیین شده، مالی که در ارتشاء رد و بدل شده است به عنوان مجازات تعزیری رشوه دهنده توسط دولت و به نفع دولت مصادره و ضبط خواهد شد.
کلام آخر
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جرم ارتشاء و مصادیق آن می توانید با مشاوران و وکلای ما در وکیل24 در تماس باشید.
