اعسار از پرداخت مهریه
اعسار از پرداخت مهریه زمانی حادث می شود که مرد در مقابل مطالبه مهریه توسط زن به دادگاه دادخواست اعسار تفدیم می کند تا عدم توانایی خود از پرداخت مهر را اثبات کند. پس از احراز اعسار مرد از پرداخت مهریه دادگاه آن را تقسیط می کند. مبالغ این اقساط بسته به توانایی مالی مرد و درآمد ها و هزینه های زندگی مقرر می گردد، چرا که مرد باید توان پرداخت آن را داشته باشد.
علت تقسیط مهریه
در شرایطی که مرد توان پرداخت مهریه را به صورت یکجا نداشته باشد، دادگاه مهریه را تقسیط می کند. برای این منظور مرد باید طی دادخواستی اعسار در پرداخت را به اطلاع دادگاه رسانده تا با احراز شرایط مهریه به صورت اقساط درآید. گفتنی است که در قوانین مربوط به مهریه ملاک مشخصی برای تقسیط مهریه معین نشده است، بلکه قاضی خود می تواند در این مقوله آزادی عمل داشته باشد. به بیان دیگر قاضی با بررسی شرایط اقتصادی مرد و مقدار مهریه، آن را تقسیط می کند.
اعسار از پرداخت مهریه و طلاق توافقی
همواره توافق بین زوجین در پرونده های طلاق توافقی تعیین کننده است. بنابراین در مورد پرداخت مهریه و نحوه آن هم می توانند با یکدیگر توافق کرده و به دادخواست طلاق خود ضمیمه کنند.
از توافقات رایج در مورد مهریه در طلاق توافقی بخشش مهریه در ازای طلاق است. اما گاهی نیز مهریه به تمامی و یا بخشی از آن دریافت می شود. بنابراین همه این موارد به توافق طرفین وابسته است.
نکاتی در رابطه با تقسیط مهریه در طلاق توافقی
1.چنانچه اقساط مهریه پرداخت نشود، زن می تواند از خروج مرد از کشور جلوگیری کند.
2.ضمانت اجرای پرداخت 110 عدد سکه یا معادل ریالی آن، حکم جلب است. بنابراین مردی که پس از طلاق توافقی، اقساط مهریه 110 سکه ای را پرداخت نکند زن می تواند بر علیه وی اقدام قانونی کند.
3.اگر پرداخت تعدادی از اقساط مهریه به بعد از طلاق موکول شده باشد، زوجه مانعی برای ازدواج مجدد ندارد و ازدواج مجدد مانعی از استحقاق وی برای دریافت مهریه قبلی او نمی شود.
4.پس از صدور رأی طلاق توافقی، زوجین می توانند توافق کنند که قبوض اقساط توسط دفتر طلاق صادر شود.
5.در صورتی که مرد مدعی عدم توانایی در پرداخت اقساط شود، تغییر اقساطی که قبل تر بین زوجین توافق شده پذیرفته نمی شود. البته استثنائاتی نیز دیده شده است.
6.جلب همسر سابق به علت عدم پرداخت اقساط مهریه های بالای 110 سکه امکان پذیر نیست، حتی اگر توافق شده باشد. اما اگر اقساط وصول نشود زن می تواند اموال مرد را توقیف کند و یا اگر کارمند باشد یک چهارم تا یک سوم حقوق وی را به نفع خود توقیف نماید.
پرداخت اقساط مهریه از محل توقیف حقوق کارمند
پس از صدور حکم برای آن اجرائیه صادر و به محکوم علیه ابلاغ می شود. به موجب ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی، محکوم علیه موظف است بلافاصله پس از ابلاغ آن را اجرا کند در غیر این صورتمحکوم له می تواند درخواست کند که معادل محکوم به از اموال وی توقیف شود. اگر محکوم کارمند باشد و دارای زن و فرزند باشد یک چهارم و در غیر این صورت یک سوم حقوق وی به نفع محکوم له توقیف میشود.
تقسیط مهریه در طلاق از جانب مرد
اگر مرد دادخواست طلاق به طرفیت زن به دادگاه تقدیم نماید، قانون به استناد ماده 29 قانون حمایت خانواده از حقوق قانونی زن از جمله حمایت می کند.
در صورت تقاضای طلاق از طرف مرد دو فرض وجود دارد :
1.اگر قبل از طرح دادخواست طلاق از طرف مرد، زن مهریه خود را مطالبه کرده باشد ، دادگاه رسیدگی کننده به طلاق به پرونده مهریه نیز رسیدگی خواهد کرد. اگر مرد بخواهد تقاضای اعسار از پرداخت مهریه کند باید در همان شعبه ای که در مورد مهریه رأی صادر شده است دادخواست خود را مطرح کند.
2.در فرض دوم زن مهریه خود را مطالبه نکرده است اما مرد خواستار طلاق است. مرد می تواند بعد از صدور طلاق در همان دادگاه رسیدگی کننده به طلاق تقاضای اعسار از پرداخت مهریه کند. تقاضای اعسار از پرداخت مهریه مندرج در عقدنامه و دادنامه طلاق از طریق دفاتر خدمات قضائی و به طرفیت همسر ثبت می شود. دادگاه بعد از تعیین وقت و دریافت شهادت شهود مرد و دفاعیات زوجه نسبت به تقسیط مهریه اقدام لازم را انجام میدهد.
قابل ذکر است که طلاق از طرف مرد و اجرا و ثبت آن تا بعد از تعیین تکلیف دادخواست مرد در مورد اعسار از پرداخت مهریه به تعویق میفتد.
بنابراین اگر دادخواست اعسار پذیرفته نشود باید تمام مهریه زن پرداخت شود، طلاق ثبت نمی شود. اما اگر دادگاه تقاضای اعسار مرد را بپذبرد با پرداخت مبلغ پیش پرداختی که دادگاه معین می کند، و همچنین پرداخت سایر حقوق مالی زوجه می تواند طلاق را به ثبت برساند. معمولاً برخی شعب دادخواست اعسار مرد را وقتی خود خواستار طلاق است نمی پذیرند.
رسیدگی به دادخواست تقسیط مهریه
همه دادگاه های خانواده تا سه بار خطاب به مرد اخطاریه ارسال می کند، اما اگر مرد نسبت به اجرای حکم بی توجهی کند زن می تواند از دادگاه حکم جلب مرد را درخواست کند.
اجرای تقسیط مهریه در مرحله اول با ابلاغ حکم به مرد آغاز می شود. به این ترتیب که در همان تاریخی که حکم تقسیط به مرد ابلاغ شده است ، طی ماه های آتی موعد پرداخت اقساط است. اگرچه مرد با تأخیر حکم را دریافت کند.
البته مرد می تواند اقساط را زودهنگام نیز پرداخت کند. در این شرایط با پرداخت قبل از موعد می تواند برای پرداخت قسط بعدی تا ابتدای ماه بعدی صبر کند.
نکته قابل توجه این است که در جلسات مختلف مشاوره حقوقی تقسیط مهریه به متقاضیان تذکر داده می شود که مر می تواند برای پرداخت اقساط مهریه یک نماینده انتخاب کند، اما زن فقط خودش می تواند مهر را دریافت کند مگر آن که به شخصی وکالت قانونی دهد.
اعتراض به تقسیط مهریه
زن و مرد هر دو می توانند به تقسیط مهریه اعتراض کنند. چنانچه زن به این حکم اعتراض کند می تواند با تهیه لیستی از اموال و دارایی های مرد، توانایی او را در پرداخت مهریه اثبات کند.
امکان اعتراض به تقسیط مهریه برای مرد نیز فراهم است. مرد می تواند با اثبات عدم توانایی خود در پرداخت اقساط نسبت به حکم تقسیط اعتراض کند.
تقسیط مهریه برای مرد بیکار
اگر مرد هیچ منبع درآمد و مالی نداشته باشد که از محل آن مهریه یا اقساط آن را پرداخت کند، در صورتی که اعسار وی پذیرفته شود مرد موظف است بخشی از مهریه را به صورت نقدی و مابقی آن را طی اقساطی که دادگاه تعیین کرده است پرداخت کند. چرا که در قانون بیکاری برای عدم پرداخت توجیهی وجود ندارد اما ممکن است باعث کمتر شدن مبالغ اقساط شود.
عدم پرداخت اقساط مهریه چه مجازاتی دارد؟
در صورتی که اقساط مهریه پرداخت نشود همواره زن این امکان را دارد که درخواست حکم جلب مرد را تقدیم دادگاه کند. به همین منظور است که به مردان توصیه می شود در پرداخت اقساط مهریه در تاریخ مقرر تأخیر نکنند چرا که ممکن است جلب شوند. البته اجرای احکام تا حداکثر 10 روز حکم جلب مرد را صادر نمی کند، اما مرد به پرداخت جریمه ای به میزان یک بیستم قیمت سکه در همان روز مکلف می شود.
در صورتی که پس گذشت 10 روز از تاریخ پرداخت قسط، زن درخواست حکم جلب همسرش را کند پرونده به شعبه رسیدگی کننده ارسالف و پس از بررسی توسط قاضی اجرای احکام نیز دوباره حکم جلب مجددی را صادر می کند. در این موارد مردانی که توان پرداخت ندارند با مراجعه به قاضی پرونده از وی تقاضای مهلت می کنند. اگر قاضی با تقاضای مهلت موافقت کند، دادگاه تا پایان مهلت مقرر پرونده را به اجرای احکام نمی فرستد. در این مدت مرد می تواند قسط مهریه را به علاوه جریمه تاخیر بپردازد.
روش های اثبات اعسار از پرداخت مهریه
به موجب ماده 6 قانون حمایت خانوده اگر شخصی به دلیل نداشتن مالی به غیر از مستثنیات دین قادر به تأدیه دین خود نباشد، معسر شناخته می شود.
اعسار از پرداخت مهریه در مرحله ابتدایی به این صورت است که بعد از صدور حکم مدعی با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضائی برای ثبت دادخواست اعسار اقدام کند.
مدارک مورد نیاز برای دادخواست اعسار از مهریه
1.استشهادیه کتبی از دو نفر، صورت کلیه اموال منقول و غیر منقول، وجوه نقد در حساب های بانکی و لیستی از نقل و انتقالات اموال در یک سال گذشته
2.دادنامه محکومیت مرد به پرداخت مهریه
3.صورت کلیه اموال منقول و غیر منقول و مقدار وجوه نقد در حسابهای بانکی که زمانی که دادخواست اعسار را ثبت کرده است، الزامی نیست. بنابراین بدون ارائه آن نیز ثبت دادخواست ممکن است.
4.کارت ملی هنگام ثبت دادخواست
راه های اثبات عدم تمکن در پرداخت مهریه
به موجب ماده 9 قانون نحوه اجرای محکومیت های ملی شاهد باید علاوه بر هویت، شغل، میزان درآمد و نحوه امرا معاش مرد، باید صراحتاً بیان کند که مدت زمانی با مدعی در ارتباط بوده است تا از وضعیت معیشت وی اطلاع کافی داشته باشد. و همچنین تصریح کند که مدعی به غیر از مستثنیات دین مال دیگری ندارد تا از محل آن دین خود را بپردازد.
نکته ای که قابل توجه است این است که تجار نمیتوانند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه ارائه دهند. این دسته از افراد می توانند از طریق اعلام ورشکستگی اعسار خود را نسبت به پرداخت مهریه اثبات کنند.
شرایط ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه
مطابق قانون پس از وقوع عقد زن می تواند با توجه به عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه، آن را مطالبه و با ارئه دادخواست به دادگاه مرد را محکوم به پرداخت کند. در مقابل این دادخواست مرد می تواند با ارئه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه عدم توانایی خود در پرداخت مهر را ثابت کند. برای این منظور مرد می بایست دادخواست خود را در دفاتر خدمات قضائی به ثبت برساند.
حداقل میزان پیش پرداخت مهریه در قانون
در قوانین مختص مهر و اعسار برای اقساط مهریه ملاک معینی قرار داده نشده است و نظر قاضی در این امر مطاع است. قاضی با ملاحظه میزان مهریه و شرایط مالی مرد همچنین دفاعیات زن پیش پرداخت را تعیین می کند. به همین دلیل مبلغ پیش پرداخت و اقاسط در پرونده های مختلف متفاوت است،چرا که قاضی با استعلام صورت کلی دارائی های مرد میزان اقساط را مقرر می کند.
عدم پرداخت مابقی مهر پس از چند قسط
برخی مردان به غلط تصور می کنند پس از پرداخت تعدادی از اقساط می توانند از پرداخت باقی آن صرف نظر کنند. در صورتی که اقساط پرداخت نشود بدهی از حالت اقساط خارج و به حالت حال در می آید. با منتفی شدن حالت اقساط و تبدیل آن به حال مرد هنوز هم محکوم به پرداخت است اما به صورت کاملاً نقد، و دیگر امکان تقسیط آن نیست.
تقسیط مهریه برای کارمندان دولت مطابق قانون جدید
به موجب قانون جدید نحوه محکومیت هایمالی مصوب سال 1394 به خصوص ماده 7 همین قانون، در مواردی همچون مطالبه مهریه ابتدا محکوم را معسر شناخته و زن باید عدم اعسار مرد را به اثبات برساند. مگر آنکه در گذشته وضع مالی وی نشان دهنده دارا بودن او باشد.
از نکات قابل توجه در اثبات تمکن مالی مرد توسط زن این است که باید ثابت کند یک سال قبل از تاریخ دعوی اعسار مرد تمکن مالی داشته است در غیر این صورت ملاک معسر بودن مرد تنها سوگندی است که در دادگاه یاد می کند.
نکته دیگر آن است که اگر تمکن مالی مرد یک سال پیش از تاریخ دعوی اعسار به اثبات برسد، حال مرد باید ثابت کند اموال مذکور در دسترس نیست.
نکات تکمیلی
1.در صورتی که مرد با ادعای عدم توانایی پیش قسط مهریه را پرداخت نکند،حکم جلب وی صادر می شود.
2.همینطور اگر مرد تا سقف 110 سکه یا معادل ریالی آن را پرداخت نکند، این شرایط منجر به صدور حکم جلب می شود.
3.همچنین در پرداخت اقساط می توان تاریخ آن را تغییر داد. به این شکل که با پرداخت زودتر از موعد قس، قسط بعدی را به ابتدا یا انتهای ماه بعد موکول کرد.
4.اگر تاریخ مقرر برای پداخت قسط تعطیل باشد، اولین روز کاری بعد از آن موعد پرداخت است.
کلام آخر
از آنجا که اثبات اعسار از پرداخت مهریه پیچیدگی های قانونی زیادی دارد توصیه وکیل24 به مشورت با یک وکیل حاذق است.
